Tầm Soát Sớm – Sức Khỏe Bền Vững
Tầm soát bệnh là cách duy nhất giúp bạn phát hiện sớm các nguy cơ bệnh tật và chủ động chăm sóc sức khỏe. Sức khỏe được xem là một loại tài sản vô giá mà mỗi chúng ta phải bảo vệ.
Bởi vì khi khỏe mạnh, chúng ta sẽ:
Trở thành chỗ dựa vững chắc cho gia đình của mình.
Tận hưởng và khám phá nhiều điều mới mẻ trong cuộc sống.
Có thêm thời gian chăm sóc con cái, vợ/chồng, ông bà,
Chia sẻ và đóng góp những điều có ích cho cộng đồng.
NỘI DUNG ĐƯỢC BIÊN SOẠN BỞI ĐỘI NGŨ BÁC SĨ DOCTOR CHECK
Kiểm Soát Cân Nặng & BMI
Giúp Bạn Sống Thọ Hơn
Ngày nay, kiểm soát cân nặng không chỉ là vấn đề về thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tuổi thọ. Một lối sống lành mạnh giúp bạn không chỉ duy trì vẻ ngoài cân đối mà còn giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính nguy hiểm. Với sự gia tăng của tình trạng béo phì trên toàn cầu, việc hiểu rõ và kiểm soát chỉ số BMI đóng vai trò vô cùng quan trọng. Hãy cùng tìm hiểu tại sao chỉ số này lại quan trọng, cũng như cách duy trì cân nặng hợp lý để sống lâu hơn và khỏe mạnh hơn.
I. Hiểu đúng về BMI
1. BMI là gì?
BMI (Body Mass Index) là chỉ số khối cơ thể, được tính bằng cách chia cân nặng (kg) cho bình phương chiều cao (mét). BMI được sử dụng rộng rãi để đánh giá tình trạng cân nặng và tình trạng sức khỏe của một người. Dưới đây là cách phân loại BMI theo khuyến cáo của WHO:
- Thiếu cân: BMI dưới 18.5
- Bình thường: BMI từ 18.5 đến 24.9
- Thừa cân: BMI từ 25 đến 29.9
- Béo phì: BMI trên 30
Tuy nhiên, theo Hiệp hội đái đường các nước châu Á (IDI & WPRO), phân loại BMI cho người châu Á được điều chỉnh như sau:
- Thiếu cân: BMI dưới 18.5
- Bình thường: BMI từ 18.5 đến 22.9
- Thừa cân: BMI từ 23 đến 24.9
- Béo phì: BMI từ 25 trở lên
Tuy BMI là một chỉ số đơn giản và dễ tính toán, nhưng nó không phải là thước đo toàn diện về sức khỏe. BMI không phân biệt giữa khối lượng cơ bắp và mỡ cơ thể, do đó không phản ánh chính xác tình trạng của những người có cơ bắp lớn như vận động viên.
2. Tại sao BMI lại quan trọng?
BMI được sử dụng rộng rãi để đánh giá nguy cơ sức khỏe liên quan đến cân nặng. Theo WHO, những người có BMI cao (thừa cân hoặc béo phì) có nguy cơ cao mắc các bệnh mãn tính như:
- Bệnh tim mạch: Thừa cân và béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, bao gồm bệnh cao huyết áp, đột quỵ, và bệnh mạch vành.
- Đái tháo đường tuýp 2: Tăng cân và tích tụ mỡ thừa có thể làm giảm độ nhạy insulin của cơ thể, góp phần vào sự phát triển của tiểu đường loại 2.
- Bệnh ung thư: Các nghiên cứu đã cho thấy béo phì có liên quan đến nguy cơ mắc một số loại ung thư như ung thư vú, ung thư đại tràng và ung thư thận.
Duy trì BMI ở mức bình thường có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh này và cải thiện sức khỏe tổng thể.
II. Cách duy trì BMI lý tưởng và kiểm soát cân nặng hiệu quả
1. Thói quen ăn uống khoa học
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì BMI và kiểm soát cân nặng. Bạn có thể áp dụng Healthy Eating Plate (dĩa ăn lành mạnh) để xây dựng một chế độ ăn khoa học:
- Phân chia bữa ăn hợp lý: Phân chia 1/2 dĩa ăn với rau củ và trái cây, 1/4 dĩa với nguồn đạm (như cá, thịt gia cầm, đậu, hoặc các loại hạt), và 1/4 còn lại với ngũ cốc nguyên hạt (như gạo lứt, yến mạch, hoặc quinoa).
- Tăng cường chất xơ và chất béo tốt: Thêm thực phẩm giàu chất xơ (như rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt) và chất béo lành mạnh (dầu ô-liu, dầu hạt cải, hạt và quả bơ) để duy trì cảm giác no và cải thiện sức khỏe tim mạch.
- Hạn chế đồ ngọt và thực phẩm chế biến sẵn: Đồ uống có đường, đồ ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn là nguyên nhân chính gây tăng cân và ảnh hưởng đến BMI.
2. Hoạt động thể chất đều đặn
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), hoạt động thể chất là một trong những yếu tố quan trọng giúp duy trì cân nặng:
- Tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần: Bạn nên thực hiện các bài tập aerobic cường độ vừa (như đi bộ nhanh, đạp xe) ít nhất 150 phút/tuần hoặc bài tập cường độ cao (như chạy bộ, bơi lội) ít nhất 75 phút/tuần.
- Kết hợp bài tập tăng cường cơ bắp: Thực hiện các bài tập như nâng tạ, chống đẩy, yoga hoặc pilates để tăng cường cơ bắp ít nhất 2 lần mỗi tuần.
- Tận dụng thời gian vận động: Nếu bạn có công việc văn phòng, hãy tận dụng các cơ hội vận động như đi bộ trong giờ nghỉ, leo cầu thang thay vì dùng thang máy.
3. Ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng
Ngủ đủ giấc và kiểm soát căng thẳng cũng góp phần quan trọng trong việc duy trì cân nặng:
- Ngủ từ 7-8 tiếng mỗi đêm: Giấc ngủ giúp cân bằng các hormone liên quan đến cảm giác đói và no, đồng thời hỗ trợ quá trình trao đổi chất.
- Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến ăn uống mất kiểm soát và tăng cân. Thực hành yoga, thiền định, hoặc các hoạt động thư giãn khác có thể giúp kiểm soát căng thẳng và duy trì sức khỏe.
4. Tham khảo ý kiến chuyên gia
Nếu chỉ số BMI của bạn nằm ngoài phạm vi bình thường (quá cao hoặc quá thấp), việc tìm đến sự tư vấn từ các chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ là điều cần thiết. Những chuyên gia này có thể giúp bạn:
- Xây dựng chế độ ăn uống cá nhân hóa: Chuyên gia dinh dưỡng sẽ đưa ra kế hoạch ăn uống phù hợp với nhu cầu calo, tình trạng sức khỏe và mục tiêu giảm/tăng cân của bạn.
- Đánh giá nguy cơ sức khỏe: Bác sĩ có thể giúp bạn đánh giá các nguy cơ liên quan đến cân nặng và BMI, từ đó đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp để ngăn ngừa các bệnh liên quan.
III. Những lưu ý quan trọng khi kiểm soát cân nặng
1. Không áp lực về cân nặng
Việc duy trì cân nặng lý tưởng là quá trình lâu dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn. Đừng quá áp lực về con số trên cân, mà hãy tập trung vào việc duy trì một lối sống lành mạnh, hoạt động thể chất đều đặn và ăn uống cân bằng.
2. Tránh các biện pháp giảm cân cấp tốc
Sử dụng các biện pháp giảm cân nhanh như nhịn ăn, dùng thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc hoặc chế độ ăn quá khắc nghiệt có thể gây ra các tác hại xấu đến sức khỏe và làm mất cơ, thay vì giảm mỡ.
3. BMI không phải là tất cả
BMI chỉ là một chỉ số mang tính chất tham khảo và không phản ánh toàn bộ sức khỏe của bạn. Cần lưu ý rằng yếu tố quan trọng hơn là sức khỏe tổng thể, tỷ lệ mỡ cơ thể, vòng eo và mức độ hoạt động hàng ngày.Một người có BMI nằm trong mức bình thường có thể vẫn cần cải thiện chế độ ăn uống và thói quen vận động nếu lượng mỡ cơ thể cao, hoặc sức khỏe tim mạch không tốt.
Duy trì cân nặng lý tưởng và chỉ số BMI ở mức bình thường là chìa khóa giúp bạn có một cuộc sống khỏe mạnh và tăng cường tuổi thọ. Hãy bắt đầu từ những bước nhỏ như chọn thức ăn lành mạnh hơn, đi bộ nhiều hơn mỗi ngày, và theo dõi chỉ số BMI định kỳ để bạn có thể dễ dàng theo dõi tiến trình của mình. Việc chăm sóc sức khỏe không chỉ là hành trình ngắn hạn, mà là cách bạn sống khỏe mỗi ngày để tận hưởng một cuộc sống trọn vẹn và ý nghĩa hơn.
IV. Tài Liệu Tham Khảo
Quá trình biên soạn tài liệu này được đội ngũ Bác sĩ Doctor Check nghiên cứu và chọn lọc kỹ lưỡng từ nhiều nguồn thông tin đáng tin cậy trong nước và thế giới, thế nên bạn đọc hoàn toàn yên tâm về độ chính xác nhé!
1. World Health Organization: WHO. “Obesity and Overweight.” World Health Organization: WHO, 1 Mar. 2024, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight.
2. CDC. “About Body Mass Index (BMI).” BMI, 17 July 2024, https://www.cdc.gov/bmi/about/index.html.
3. Theo Dõi Tình Trạng Dinh Dưỡng Bằng Chỉ Số BMI. https://viendinhduongtphcm.org/vi/dinh-duong-co-ban/theo-doi-tinh-trang-dinh-duong-bang-chi-so-bmi.html. Accessed 10 Oct. 2024.
4. “Healthy Eating Plate.” The Nutrition Source, 18 Sept. 2012, https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/healthy-eating-plate/.
5. “American Heart Association Recommendations for Physical Activity in Adults and Kids.” Www.Heart.Org, 14 Dec. 2017, https://www.heart.org/en/healthy-living/fitness/fitness-basics/aha-recs-for-physical-activity-in-adults
6. Grandner, Michael A., et al. “Relationship between Sleep Duration and Body Mass Index Depends on Age.” Obesity (Silver Spring, Md.), vol. 23, no. 12, Dec. 2015, pp. 2491–98, https://doi.org/10.1002/oby.21247.
7. Weber, Belinda. “Stress and Weight Gain: The Connection and How to Manage It.” Medical News Today, 29 Aug. 2023, https://www.medicalnewstoday.com/articles/stress-and-weight-gain#summary.
8. “Weight Loss: 6 Strategies for Success.” Mayo Clinic, 22 June 2024, https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/weight-loss/in-depth/weight-loss/art-20047752.