ĐI CẦU RA MÁU – TIÊU RA MÁU

Triệu chứng đi ngoài ra máu đỏ tươi thường do các bệnh lý xảy ra tại ống tiêu hóa dưới đặc biệt là ở đại tràng như:

• Bệnh trĩ.
• Bệnh túi thừa như viêm túi thừa.
• Nhiễm trùng, ký sinh trùng.
• Nứt hậu môn, rò hậu môn.
• Ung thư đại – trực tràng, ung thư hậu môn.
• Viêm đại tràng do thiếu máu cục bộ, viêm đại tràng u hạt.
• Bệnh viêm ruột (IBD).
• Loạn sản mạch.
• Các loại polyp xuất hiện trong đại tràng (polyp đại tràng).

Các triệu chứng kèm theo đi ngoài ra máu đỏ

Đi ngoài ra máu đỏ tươi do các tổn thương thường xuất hiện từ đại tràng trở xuống, lượng máu chỉ di chuyển một đoạn ngắn vì thế vẫn giữ nguyên màu đỏ tươi khi ra khỏi hậu môn. Tình trạng máu khi ra khỏi cơ thể có thể trộn lẫn trong phân khiến phân có các vệt máu, dịch nhầy màu đỏ bao xung quanh hoặc có thể chảy thành vệt vào thành bồn cầu hoặc dính vào giấy vệ sinh.

Nên chú ý thêm những triệu chứng này, có thể giúp bạn gợi ý phần nào nguyên nhân và mức độ của tình trạng tiêu ra máu:

• Ngứa hay đau hậu môn
• Cảm giác đau nóng hay đau xé bụng khi đi cầu
• Sốt, sụt cân hay đổ mồ hôi đêm – thường là biểu hiện bệnh lý ác tính
• Tiêu chảy
• Muốn đi cầu nhưng không đi được
• Đau bụng
• Thay đổi số lần đi cầu trong ngày hay tính chất phân thay đổi (lỏng hơn hay đặc hơn)
• Đi cầu ra máu kéo dài hay tái đi tái lại

Khám lâm sàng

Khám lâm sàng là bước đầu tiên giúp bác sĩ thu thập thông tin tiền sử bệnh lý, tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng, tổn thương, nguyên nhân gây ra triệu chứng đi ngoài ra máu.

Cô Bác, Anh Chị cần khai báo rõ ràng, cụ thể và chi tiết tình trạng sức khỏe, các biểu hiện, triệu chứng, dấu hiệu, tần suất xuất hiện các triệu chứng liên quan đến tiêu ra máu.

Bên cạnh đó, Cô Bác, Anh Chị cũng cần cho bác sĩ biết các thông tin về chế độ ăn uống, tiền sử bệnh lý tiêu hóa, các phẫu thuật đã được thực hiện và các loại thuốc Cô Bác, Anh Chị đang sử dụng kể cả thực phẩm chức năng.

Để chẩn đoán nguyên nhân, bác sĩ sẽ hỏi Cô Bác, Anh Chị một số câu hỏi sau:

• Thời gian bắt đầu xuất hiện máu trong phân? Tần suất có thường xuyên không?
• Hình dạng và màu sắc phân như thế nào?
• Thói quen đi tiêu ra sao? Cô bác có hay bị tiêu chảy hay táo bón?
• Vị trí đau bụng ở đâu mỗi khi có cảm giác muốn đi cầu?
• Có xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào khác đi kèm không?

Ngoài ra ở bước khám lâm sàng, bác sĩ sẽ quan sát và dùng tay mang găng khám hậu môn, trực tràng để đánh giá xem có máu theo găng không, có búi trĩ hay khối u không,…

Sau khi khám tổng quát, bác sĩ sẽ chỉ định các cận lâm sàng cần thực hiện để loại trừ các bệnh lý liên quan và thu hẹp phạm vi chẩn đoán.

Cận lâm sàng chẩn đoán

Sau khi hỏi bệnh sử và khám sức khỏe, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân xuất huyết và đánh giá được mức độ nguy hiểm cũng như vị trí tổn thương bên trong ống tiêu hóa.

Xét nghiệm

Rửa mũi dạ dày (sonde mũi-dạ dày) là thủ thuật có thể cho bác sĩ biết liệu chảy máu ở đường tiêu hóa trên hay dưới. Rửa mũi dạ dày sẽ bao gồm việc loại bỏ các chất trong dạ dày thông qua một ống được đưa vào dạ dày qua mũi. Nếu dạ dày không có máu, máu có thể đã ngừng chảy hoặc nhiều khả năng là ở đường tiêu hóa dưới.

Bác sĩ có thể sẽ thực hiện một số xét nghiệm khác nhằm tìm dấu hiệu của vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng đặc biệt là vi khuẩn Helicobactor pylori thường gây viêm loét dạ dày, như:

• Xét nghiệm máu
• Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân
• Xét nghiệm nhiễm khuẩn trong phân
• Xét nghiệm hơi thở

Chẩn đoán hình ảnh

Sau khi xác định được vị trí tổn thương, bác sĩ có thế chỉ định Cô Bác, Anh Chị thực hiện thêm một số chẩn đoán hình ảnh để xác định mức độ xâm lấn và kích thước tổn thương bên trong ruột, bao gồm:

• Chụp X–quang: chụp X–quang sử dụng chất cản quang Bari sẽ giúp các vết thương của người bệnh hiển thị rõ trên phim chụp.
• Chụp mạch máu: một thủ thuật bao gồm tiêm một loại thuốc cản quang đặc biệt vào tĩnh mạch để làm cho mạch máu có thể nhìn thấy được trên phim chụp X quang hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT Scan). Quy trình phát hiện chảy máu khi thuốc nhuộm rò rỉ ra khỏi mạch máu tại vị trí chảy máu.

Trong một số trường hợp đại tiên ra máu nghiêm trọng, bác sĩ cần mổ ổ bụng để thăm dò các vị trí bị chảy máu mà nội soi không thể quan sát được như ruột non.

Nội soi ống tiêu hóa

Nội soi tiêu hóa là tiêu chuẩn vàng trong việc chẩn đoán các bệnh lý ống tiêu hóa và tìm ra nguyên nhân gây nên triệu chứng đi ngoài ra máu. Ngoài ra, thông qua nội soi bác sĩ có thể quan sát toàn bộ ống tiêu hóa giúp chẩn đoán mức độ tổn thương và thực hiện sinh thiết tế bào giải phẫu bệnh để xác định các bệnh thường có triệu chứng đi cầu ra máu như viêm loét, xuất huyết tiêu hóa, bệnh viêm ruột, ung thư,…

Các phương pháp nội soi thường được sử dụng như:

• Nội soi tiêu hóa trên (bao gồm nội soi thực quản, nội soi dạ dày và nội soi tá tràng): một thủ thuật bao gồm đưa một ống nội soi mềm có camera nhỏ ở đầu, qua miệng và đi xuống thực quản đến dạ dày và tá tràng. Bác sĩ có thể sử dụng cách này để tìm kiếm nguồn chảy máu. Nội soi cũng có thể được thực hiện kèm với sinh thiết để đánh giá giải phẫu bệnh.
• Nội soi đại – trực tràng: một thủ thuật tương tự như nội soi dạ dày nhưng ống soi được đưa từ đường đại tràng. Nội soi đại tràng có thể được kết hợp với sinh thiết nhằm đánh giá giải phẫu bệnh hoặc kết hợp cắt polyp nếu cần thiết
• Nội soi đường ruột: phương pháp phổ biến nhất là nội soi viên nang giúp bác sĩ kiểm tra ruột non. Cô Bác, Anh Chị sẽ nuốt một viên nang có chứa camera nhỏ bên trong truyền hình ảnh đến màn hình video khi nó đi qua đường tiêu hóa.

Cách chữa triệu chứng đi ngoài ra máu

Điều trị đi ngoài ra máu tùy thuộc vào lượng máu mất và nguyên nhân gây triệu chứng. Trong trường hợp cấp cứu, bác sĩ có thể nội soi khẩn cấp vừa tìm nguyên nhân, vừa để cầm máu. Nội soi có thể bao gồm nội soi đường tiêu hóa trên (ống nội soi được đưa vào miệng) và nội soi đường tiêu hóa dưới (nội soi đại trực tràng, ống nội soi được đưa vào hậu môn). Bác sĩ sẽ xác định vị trí tổn thương, cầm máu, truyền máu giúp bù lại lượng máu vừa mất và điều trị các tổn thương đó.

• Nội soi đầu dò nhiệt: thông qua nội soi bác sĩ có thể sử dụng nhiệt để đốt các vết viêm loét giúp cầm máu ngay lập tức.
• Kẹp nội soi: một dụng cụ nhỏ được kẹp vào xung quanh vết thương giúp ngăn dòng chảy của máu từ vết thương.
• Nội soi tiêm: bác sĩ sẽ tiêm một loại dung dịch gần vết thương để ngăn máu chảy.
• Thắt dây cao su: được sử dụng đối với bệnh trĩ hoặc các khối u nhỏ lành tính tại thực quản, bác sĩ sẽ đặt các dây cao su vào cuống búi trĩ hoặc polyp để cắt nguồn cung cấp máu, sau một thời gian để chúng tự khô và rụng.
  Ngoài ra, nếu nội soi không đạt hiệu quả thì chụp mạch máu có thể được dùng để tiêm thuốc hay các chất khác vào mạch máu để kiểm soát một số dạng xuất huyết. Nếu nội soi và chụp mạch không thực hiện được, có thể cần đến các phương pháp điều trị khác hoặc phẫu thuật để cầm máu cho bệnh nhân.

Sau khi điều trị cầm máu, bác sĩ sẽ điều trị nguyên nhân gây xuất huyết để ngăn chảy máu trở lại. Điều trị sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng nguyên nhân và có thể bao gồm:

• Dùng các loại thuốc như thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm vi khuẩn Hp, thuốc ức chế axit dạ dày hoặc thuốc chống viêm điều trị viêm đại tràng.
• Nếu đại tiện ra máu do bệnh trĩ thì có thể điều trị bằng thuốc bôi, thuốc uống, cắt hoặc đốt trĩ.
• Có thể cần phẫu thuật để loại bỏ các polyp hoặc các phần ruột già bị tổn thương do ung thư, viêm túi thừa hoặc bệnh viêm ruột.

Đối với các trường hợp không cần nhập viện, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên và hướng dẫn cách điều trị tại nhà. Cách chữa trị triệu chứng đi ngoài ra máu tại nhà có thể bao gồm:

• Cung cấp thêm chất xơ và thuốc để làm mềm phân, tránh để tình trạng bón
• Ngồi vào thau nước ấm 2-3 lần/ ngày, mỗi lần 15p để giảm các vết nứt và bệnh trĩ (tắm Sitz)
• Bôi kem bên ngoài hay đặt thuốc vào hậu môn. Thuốc này giúp giảm ngứa, đau hay sưng hậu môn

Phương pháp phòng ngừa triệu chứng đi ngoài ra máu

Hiện tượng đi ngoài ra máu thường xảy ra do các bệnh lý đường tiêu hóa làm ảnh hưởng đến lớp niêm mạch ống tiêu hóa, vì vậy để phòng ngừa đi cầu ra máu Cô Bác, Anh Chị nên hạn chế tỷ lệ mắc bệnh tiêu hóa, bao gồm:

• Thực hiện thăm khám sức khỏe tổng quát mỗi năm và nội soi tiêu hóa định kỳ mỗi 5 đến 10 năm một lần tuỳ theo độ tuổi được khuyến cáo.
• Xây dựng một chế độ ăn uống nhiều chất xơ, khoa học, hợp lý và phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân.
• Hạn chế sử dụng thuốc lá, rượu bia, thức uống chứa cồn và các chất kích thích.
• Hạn chế các thực phẩm cay nóng, sản phẩm chế biến sẵn hoặc được lên men.
• Uống đủ lượng nước cung cấp cho cơ thể mỗi ngày.

Người đang biểu hiện triệu chứng đi ngoài ra máu nên ăn gì?

Chế độ ăn dành cho người đi ngoài ra máu là bổ sung nhiều chất xơ, uống nhiều nước làm giảm các triệu chứng, độ đặc của phân, giúp phân mềm không cọ sát vào các vết thương giúp đi cầu không bị chảy máu.

• Bổ sung nhiều rau củ quả chứa chất xơ vào khẩu phần ăn mỗi ngày để phòng ngừa táo bón.
• Uống nhiều nước từ 2 – 2,5L nước mỗi ngày giúp ruột già hấp thụ đủ lượng nước cần thiết làm mềm phân, đồng thời kích thích ruột già bài tiết nhanh hơn.
• Sử dụng sữa chua bổ sung thêm các lợi khuẩn cho đường ruột, Cô Bác, Anh Chị có thể kết hợp ăn sữa chua cùng với các loại trái cây sẽ giúp hồi phục chức năng đường tiêu hóa.
• Tăng cường sử dụng các loại hạt như hạt chia, hạt lanh.
• Ngồi ngâm phần dưới của cơ thể trong nước ấm mỗi ngày đối với các bệnh nhân bị bệnh trĩ, bệnh hậu môn sẽ giúp làm dịu các vết nứt ở hậu môn.
• Duy trì các hoạt động thể dục thể thao đều đặn mỗi ngày.

Các điểm cần ghi nhớ:

• Đi ngoài ra máu hay xuất huyết tiêu hóa dưới là cấp cứu nội, ngoại khoa, bệnh nhân cần được chẩn đoán và điều trị sớm nhất có thể.
• Nhiều bệnh lý có thể gây đi ngoài ra máu, có bệnh lý nhẹ như táo bón, nhưng cũng có bệnh lý nguy hiểm như ung thư.
• Tìm ra vị trí và nguyên nhân gây xuất huyết là quan trọng.
• Hầu hết nguyên nhân gây xuất huyết có thể điều trị khỏi hoặc kiểm soát được nếu ở giai đoạn sớm và được điều trị kịp thời.
• Nội soi là công cụ phổ biến nhất để chẩn đoán và điều trị xuất huyết tiêu hóa.