Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng thường gặp ở hệ tiêu hóa, bệnh có các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, táo bón,… với tần suất mắc bệnh từ 5 – 20% dân số.
Tỷ lệ mắc IBS ở nữ giới cao hơn nam giới gấp 2 lần, phần lớn xuất hiện ở độ tuổi từ 20 – 40 tuổi.
Tổng quan về hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là rối loạn mạn tính cần được thăm khám định kỳ, để theo dõi, kiểm tra và điều trị các triệu chứng lâu dài. Một số trường hợp bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích có các dấu hiệu nghiêm trọng cần được điều trị bằng thuốc. Đa số chỉ cần kiểm soát chế độ ăn uống và lối sống. Hội chứng ruột kích thích dù không nguy hiểm tới tính mạng nhưng gây ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng cuộc sống và sinh hoạt của người bệnh.
Hội chứng ruột kích thích là gì?
Hội chứng ruột kích thích (tên tiếng Anh: Irritable Bowel Syndrome – IBS) là tình trạng rối loạn chức năng tiêu hoá ở ruột thường xuất hiện các triệu chứng như đau bụng, thay đổi thói quen đi tiêu nhưng không tìm thấy tổn thương (viêm loét) và không có rối loạn cấu trúc hay sinh hóa tại ruột.
Ngoài ra, hội chứng ruột kích thích còn được biết đến với tên gọi khác là viêm đại tràng co thắt và đại tràng kích thích.
Hội chứng ruột kích thích có nguy hiểm không?
Hội chứng ruột kích thích không tiến triển thành bệnh ung thư, tuy nhiên nó có thể gây tổn thương đường ruột và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
Những tác động của Hội chứng kích thích đường ruột đến đường tiêu hóa bao gồm:
- Dạ dày và đại tràng bị đau khi co bóp thức ăn.
- Rối loạn chức năng nhu động ruột.
- Tăng nhu động ruột dẫn đến tiêu chảy hoặc giảm nhu động ruột gây táo bón.
- Nhiễm trùng ống tiêu hóa.
Yếu tố nguy cơ và nguyên nhân gây ra hội chứng ruột kích thích
Nguyên nhân hội chứng ruột kích thích hiện vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy hội chứng ruột kích thích (IBS) có liên quan mật thiết đến các yếu tố tâm lý và yếu tố sinh lý. Bên cạnh đó, tỷ lệ nữ giới mắc IBS cao hơn nam giới, đồng thời tỷ lệ mắc hội chứng ruột kích thích ở trẻ em cũng đang có xu hướng phát triển.
Nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích là gì?
Hội chứng ruột kích thích (IBS) có liên quan mật thiết đến các yếu tố tâm lý và yếu tố sinh lý.
- Yếu tố tâm lý bao gồm các bệnh lý như căng thẳng, trầm cảm, lo âu, rối loạn giấc ngủ,… xảy ra trong một thời gian dài khiến các triệu chứng nặng hơn.
- Yếu tố sinh lý bao gồm:
- Co thắt cơ trong ruột mạnh và kéo dài hơn bình thường có thể gây đầy hơi, chướng bụng và tiêu chảy. Co thắt cơ trong ruột yếu có thể làm chậm quá trình di chuyển thức ăn và dẫn đến phân khô và cứng.
- Nhiễm trùng ống tiêu hóa nặng: có thể xuất hiện sau một đợt tiêu chảy cấp hoặc ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn hoặc virus gây ra dẫn đến hội chứng ruột kích thích. Hội chứng ruột kích thích cũng có thể hình thành do sự dư thừa hoặc phát triển quá mức của các vi khuẩn trong ruột.
- Một số loại thực phẩm và thói quen ăn uống có thể kích thích hoặc khiến các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích nghiêm trọng hơn như: ăn nhiều dầu mỡ, lúa mì, bơ sữa, đậu, sô cô la, cà phê, trà, chất làm ngọt nhân tạo. Một số loại trái cây và rau củ khó tiêu như mơ, măng tây hoặc bông cải xanh cũng có nguy cơ dẫn đến hội chứng ruột kích thích.
- Tác dụng phụ khi sử dụng thuốc kháng sinh.
- Yếu tố di truyền.
- Thay đổi nội tiết tố do chu kỳ kinh nguyệt.
Những ai có nguy cơ mắc bệnh hội chứng ruột kích thích?
Theo thống kê, cứ 100 người sẽ có 10 – 15 trường hợp mắc hội chứng ruột kích thích, trong đó một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh cao hơn như:
- Độ tuổi: người dưới 40 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Tâm lý: những người thường xuyên lo âu, bị áp lực trong công việc, cuộc sống, trầm cảm hoặc tinh thần không ổn định cũng làm tăng nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích (IBS).
- Giới tính: tỷ lệ nữ giới mắc bệnh cao hơn nam giới gấp 2 lần.
- Di truyền: những người có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý về tiêu hóa, đặc biệt là nhóm bệnh đại – trực tràng.
Hội chứng ruột kích thích ở trẻ em cũng đang có xu hướng phát triển, nguyên nhân đến từ áp lực gia đình, bạo hành, học tập – thi cử khiến trẻ luôn trong trạng thái căng thẳng, thậm chí trầm cảm dẫn đến xuất hiện các dấu hiệu bệnh.
Dấu hiệu và triệu chứng hội chứng ruột kích thích
Dấu hiệu và triệu chứng hội chứng ruột kích thích thường gặp là thay đổi tần suất đi tiêu, đau bụng dưới, đau âm ỉ hoặc từng cơn. Người bệnh căng thẳng quá mức hoặc ăn uống một số loại thực phẩm có thể thúc đẩy biểu hiện triệu chứng hội chứng ruột kích thích nghiêm trọng hơn.
Các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích
Triệu chứng của hội chứng ruột kích thích thường xuất hiện là thay đổi tần suất đi tiêu. Ngoài ra, hội chứng ruột kích thích có thể kèm theo các dấu hiệu, triệu chứng khác như:
- Đau bụng, co thắt cơ bụng hoặc chướng bụng.
- Nhu động ruột thay đổi bất thường.
- Thường bị táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài.
Cần thận trọng để loại trừ các nguyên nhân thực thể khác trước khi chẩn đoán hội chứng ruột kích thích khi người bệnh có một trong các biểu hiện sau đây:
- Tiêu chảy về đêm.
- Cân nặng giảm đột ngột không rõ nguyên nhân.
- Chảy máu trực tràng, đi tiêu ra máu và xuất hiện máu lẫn trong phân.
- Khó nuốt, nôn mửa không lý do, ăn không ngon.
- Đau bụng dai dẳng không thuyên giảm và kéo dài khi đi ngoài.
- Sốt đi kèm với các triệu chứng khác.
- Sờ thấy khối u ở bụng.
- Cổ trướng.
Hội chứng ruột kích thích có khuynh hướng khởi phát ở tuổi vị thành niên đặc biệt trong độ tuổi 20, gây ra các triệu chứng tái phát ở các giai đoạn khác nhau. Khi có các triệu chứng như đau bụng dưới, đau âm ỉ từng cơn, đi tiêu ra máu hoặc đại tiện thường xuyên, Cô Bác, Anh Chị nên đến gặp bác sĩ ngay để được thăm khám kịp thời.
Khi nào cần đến gặp bác sĩ?
Nếu Cô Bác, Anh Chị xuất hiện các dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích cũng không thể kết luận đã mắc hội chứng ruột kích thích, đây cũng có thể là biểu hiện của một số bệnh lý tiêu hóa khác ở đại – trực tràng. Vì thế, nếu Cô Bác, Anh Chị có các triệu chứng kể trên kéo dài và không thuyên giảm, hãy đến gặp bác sĩ ngay để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị kịp thời.
Phương pháp chẩn đoán hội chứng ruột kích thích
Hiện nay, vẫn chưa có bất kỳ xét nghiệm hay chẩn đoán nào có thể xác định chính xác nguyên nhân gây ra Hội chứng ruột kích thích. Tuy nhiên, chẩn đoán hội chứng ruột kích thích thường thông qua các thăm khám lâm sàng, xét nghiệm, nội soi tiêu hóa và chẩn đoán hình ảnh giúp loại trừ các bệnh lý tương tự để tìm ra nguyên nhân gây bệnh.
Bác sĩ sẽ chỉ định Cô Bác, Anh Chị làm các xét nghiệm cận lâm sàng để kiểm tra khả năng nhiễm khuẩn tiêu hóa, hoạt động của ruột giúp loại trừ và xác định bệnh lý chính xác.
Các phương pháp cận lâm sàng bao gồm xét nghiệm máu, kiểm tra hơi thở, xét nghiệm phân, nội soi tiêu hóa và chẩn đoán hình ảnh.
Khám lâm sàng
Bác sĩ có thể đặt một số câu hỏi cho Cô Bác, Anh Chị để nắm bắt tình trạng sức khỏe hiện tại như:
- Cơn đau bụng có thường khiến Cô Bác mắc đi đại tiện không?
- Khi Cô Bác bị đau hoặc khó chịu, tần suất đi tiêu có thể tăng hoặc giảm so với bình thường không?
- Độ đặc của phân có thay đổi khác thường (táo bón hoặc tiêu chảy) mỗi khi cơn đau bụng diễn ra không?
Ngoài ra, Cô Bác, Anh Chị cũng nên cung cấp các thông tin khác cho bác sĩ như:
- Các triệu chứng đang gặp.
- Các phẫu thuật / tiểu phẫu đã thực hiện như cắt polyp đại tràng.
- Tiền sử bệnh của Cô Bác và gia đình.
Cận lâm sàng chẩn đoán
Cận lâm sàng được thực hiện dựa vào các kết quả chẩn đoán trong bước khám lâm sàng, Cô Bác, Anh Chị có thể thực hiện một hoặc nhiều cận lâm sàng khác nhau để xác định được tình trạng bệnh lý cũng như mức độ nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến đường tiêu hóa.
Xét nghiệm
Cô Bác, Anh Chị có thể được yêu cầu làm nhiều xét nghiệm hơn cần thiết để chẩn đoán chính xác và phát hiện sớm các bệnh lý ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa như:
- Xét nghiệm không dung nạp lactose: để xác định cơ thể có loại enzym dung nạp lactose không? Nếu cơ thể không dung nạp lactose, Cô Bác, Anh Chị có thể cần loại bỏ các sản phẩm làm từ sữa ra khỏi chế độ ăn để cải thiện các triệu chứng.
- Kiểm tra hơi thở: để xác định các loạn khuẩn từ đại tràng và tăng trưởng trong ruột non gây chướng bụng, tức bụng và tiêu chảy. Tình trạng này thường gặp ở những người từng phẫu thuật ruột, mắc bệnh tiểu đường và một số bệnh lý tiêu hóa khác.
- Xét nghiệm máu: để loại trừ khả năng Cô Bác, Anh Chị mắc bệnh Celiac có dấu hiệu và triệu chứng tương tự như hội chứng ruột kích thích.
- Xét nghiệm phân: để tìm vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây tiêu chảy.
Nội soi tiêu hóa
Phụ thuộc vào các triệu chứng và tiền sử bệnh mà Cô Bác, Anh Chị có thể được chỉ định nội soi theo từng cơ quan hoặc toàn bộ ống tiêu hóa bằng các phương pháp nội soi sau:
- Nội soi đại tràng sigma: giúp bác sĩ quan sát được phần đại tràng Sigma, trực tràng và phần cuối hậu môn.
- Nội soi đại trực tràng: nếu phát hiện các triệu chứng nghi ngờ hoặc Cô Bác, Anh Chị nằm trong nhóm đối tượng có tỷ lệ mắc ung thư đại tràng cao như người trên 50 tuổi, có tiền sử bệnh tiêu hóa, đã cắt polyp hoặc người thân mắc ung thư trực tràng, đại tràng,… bác sĩ sẽ chỉ định Cô Bác, Anh Chị nội soi toàn bộ ống tiêu hóa dưới bao gồm đại tràng, trực tràng và ống hậu môn .
- Nội soi toàn bộ ống tiêu hóa sẽ được áp dụng đối với Cô Bác, Anh Chị có các triệu chứng nặng như đi ngoài ra máu, trào ngược dạ dày kéo dài, ợ chua, ợ nóng, cảm thấy mệt mỏi gây ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày.
Chẩn đoán hình ảnh
- Chụp X–quang đại tràng: trong một số trường hợp, các bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp chụp X–quang đại tràng để có thể quan sát hình ảnh toàn bộ đại tràng.
- Chụp CT: các bác sĩ sẽ chụp CT ổ bụng và vùng xương chậu để loại trừ các nguyên nhân gây ra các triệu chứng của Cô Bác, Anh Chị nhằm xác định chính xác bệnh.
Các thăm dò bổ sung như siêu âm, chụp đối quang kép bằng bari, nội soi dạ dày tá tràng và chụp X-quang ruột non chỉ nên được thực hiện khi có các triệu chứng bất thường khác. Ngoài ra, nếu bác sĩ nghi ngờ Cô Bác, Anh Chị có dấu hiệu kém hấp thu sẽ khuyến cáo thăm dò ruột non (ví dụ, qua nội soi, nội soi viên nang).
Tiêu chuẩn chẩn đoán hội chứng ruột kích thích
Sau khi đã có đủ thông tin, số liệu để loại trừ các bệnh lý liên quan, bác sĩ sẽ dựa vào các tiêu chuẩn để chẩn đoán hội chứng ruột kích thích bao gồm:
Tiêu chuẩn chẩn đoán Rome III, IV
Tiêu chuẩn chẩn đoán Rome III, IV bao gồm các tiêu chí đánh giá mức độ đau bụng, khó chịu kéo dài ít nhất 1 ngày hoặc 1 tuần liên tục trong 3 tháng qua liên quan đến:
- Đi đại tiện bị đau và khó chịu kéo dài.
- Tần suất đại tiện bị thay đổi.
- Độ đặc của phân thay đổi khác thường như táo bón hoặc tiêu chảy.
Tiêu chuẩn Manning
Tiêu chuẩn Manning tập trung vào việc giảm đau sau khi đại tiện, cảm giác đi cầu không hết phân, sự hiện diện của chất nhầy trong phân và độ đặc của phân.
Phân loại hội chứng ruột kích thích dựa vào mục đích điều trị bao gồm 3 loại chính:
- Táo bón kéo dài (IBS-C).
- Tiêu chảy kéo dài (IBS-D).
- Triệu chứng hỗn hợp (IBS-M).
Nếu các triệu chứng của Cô Bác, Anh Chị bao gồm máu trong phân, sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt hoặc chỉ xuất hiện khi Cô Bác, Anh Chị bước sang tuổi 50, bác sĩ sẽ yêu cầu Cô Bác, Anh Chị làm thêm các xét nghiệm khác để xác định bệnh lý chính xác.
Tiên lượng và biến chứng của hội chứng ruột kích thích
Tiên lượng
Hội chứng ruột kích thích không đe dọa đến tính mạng và nó không làm tăng khả năng mắc các bệnh đại tràng khác, chẳng hạn như viêm loét đại tràng, bệnh Crohn hoặc ung thư đại tràng.
Hội chứng ruột kích thích là một bệnh lý mạn tính ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống, các hoạt động hàng ngày đặc biệt khi đi làm và đi học của bệnh nhân.
Một số bệnh nhân buộc phải thay đổi môi trường làm việc, làm việc từ xa hoặc thậm chí nghỉ làm. Vì vậy, người bệnh cần tập trung giảm thiểu các triệu chứng, cải thiện tình trạng bệnh chứ không có thuốc đặc trị hội chứng ruột kích thích (IBS).
Biến chứng
Hội chứng ruột kích thích không gây ra các biến chứng nguy hiểm hoặc dẫn đến ung thư tiêu hóa. Tuy nhiên, táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài không được điều trị có thể dẫn đến bệnh trĩ, nhiễm trùng đường ruột, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và các vấn đề về tâm lý như mệt mỏi, chán nản hoặc trầm cảm.
Bên cạnh đó, hội chứng ruột kích thích cũng khiến Cô Bác, Anh Chị chán ăn và ruột kém hấp thu chất dinh dưỡng dẫn đến cơ thể bị thiếu chất, lâu ngày sẽ bị suy dinh dưỡng, sụt cân không kiểm soát.
Phương pháp điều trị hội chứng ruột kích thích
Hiện nay chưa có phương pháp trị dứt điểm hội chứng ruột kích thích. Do đó, phác đồ điều trị hội chứng ruột kích thích tốt nhất là làm giảm các triệu chứng bệnh lý bằng các biện pháp như:
- Điều trị hội chứng ruột kích thích bằng phương pháp tâm lý
- Sử dụng thuốc hỗ trợ điều trị hội chứng ruột kích thích
- Thay đổi chế độ dinh dưỡng
Điều trị hội chứng ruột kích thích bằng phương pháp tâm lý
Các phương pháp tâm lý có thể được sử dụng trong điều trị như:
- Thay đổi suy nghĩ, trấn an bệnh nhân và tạo niềm tin: “Hội chứng ruột kích thích là một bệnh mạn tính nhưng không dẫn đến viêm ruột hoặc ung thư. Bệnh có thể được điều trị nhưng cần kiên trì, tuân theo lời dặn của bác sĩ để đạt được hiệu quả như mong muốn”.
- Bác sĩ nên giải thích tường tận về bệnh lý, quá trình điều trị và hiệu quả đạt được nếu kiên trì và tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ.
- Kiểm soát, hạn chế và điều trị các nguyên nhân dẫn đến stress, lo âu, rối loạn cảm xúc, trầm cảm hoặc các dấu hiệu gây mất ngủ.
- Thường xuyên tập thể dục thể thao, yoga, thiền và ngủ đủ giấc.
Sử dụng thuốc hỗ trợ điều trị hội chứng ruột kích thích
Bên cạnh các liệu pháp tâm lý hoặc thay đổi chế độ ăn uống, người bệnh hội chứng ruột kích thích uống thuốc gì? Sau đây là một số loại thuốc thường được bác sĩ kê đơn hỗ trợ quá trình điều trị như:
- Chống đau bụng: các loại thuốc chống co thắt cơ như Spasfon, Duspatalin,…
- Chống táo bón: sử dụng thuốc nhuận tràng như Forlax, Duphalac, Tegaserod,…
- Chống tiêu chảy: Smecta, Imodium, Actapulgite,…
- Chống sinh hơi: Meteospasmyl, Pepsane,…
- Thuốc an thần: Rotunda, Seduxen,…
- Thuốc diệt khuẩn ruột: Berberin, Ganidan, Biseptol,…
Lưu ý: người bệnh không nên tự ý sử dụng các loại thuốc trên, Cô Bác, Anh Chị nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, tránh trường hợp lạm dụng thuốc, trị sai bệnh, lờn thuốc và ảnh hưởng đến sức khỏe.
Thuốc điều trị táo bón
- Thuốc nhuận tràng thẩm thấu giúp giữ lại nước trong đại tràng làm mềm phân, đồng thời bệnh nhân phải uống nhiều nước khi sử dụng thuốc để tránh tình trạng cơ thể bị mất nước.
- Thuốc nhuận tràng kích thích có công dụng kích thích các cơ quanh ruột co bóp và đẩy phân ra ngoài, người bệnh không nên dùng thường xuyên vì sẽ khiến cơ thể bị lờn thuốc gây mất tác dụng.
Thuốc điều trị tiêu chảy
Sử dụng các loại thuốc không kê toa giúp kiểm soát tình trạng tiêu chảy như loperamide,… tuy nhiên những loại thuốc này có thể gây ra tình trạng chướng bụng.
Thuốc kháng cholinergic và chống co thắt
Một số loại thuốc như hyoscine butylbromide, dipropyline làm giảm các cơn co thắt ruột, đôi khi cũng được dùng cho các bệnh nhân bị tiêu chảy, tuy nhiên chúng lại gây táo bón và các triệu chứng khác như bí tiểu, khô miệng và mờ mắt.
Những người bị cườm nước nên khai báo rõ ràng tình trạng với bác sĩ và thận trọng khi sử dụng loại thuốc này.
Thuốc chống trầm cảm
Nếu bệnh nhân đang gặp các vấn đề liên quan đến tâm lý như trầm cảm, lo lắng, căng thẳng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống trầm cảm ba vòng hoặc thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc.
Các loại thuốc này giúp giảm trầm cảm cũng như ức chế hoạt động của các nơron kiểm soát đường ruột.
Nếu người bệnh bị tiêu chảy và đau bụng nhưng không có triệu chứng trầm cảm bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống trầm cảm ba vòng liều nhẹ.
Thực phẩm chức năng
Sử dụng các loại thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ có thể giúp kiểm soát triệu chứng táo bón. Ngoài ra, chất xơ từ thức ăn có thể gây cảm giác chướng bụng nhiều hơn so với chất xơ trong thực phẩm chức năng.
Thay đổi chế độ dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng hoạt động của đường ruột và quá trình điều trị hội chứng ruột kích thích. Vì vậy, người bệnh nên nhờ các chuyên gia dinh dưỡng tư vấn một thực đơn ăn uống khoa học, đủ chất và phù hợp với tình trạng sức khỏe dành cho người bị hội chứng ruột kích thích.
Sau đây là một số lời khuyên dành cho người bệnh hội chứng ruột kích thích:
- Sử dụng các thực phẩm tự nhiên chứa chất xơ với khẩu phần thấp và từ từ tăng dần nếu cảm thấy tình trạng tiến triển tốt không gây ra các triệu chứng như tiêu chảy hoặc táo bón.
- Một số thực phẩm người bệnh nên đưa vừa đủ vào khẩu phần ăn mỗi ngày như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau củ và các loại đậu.
- Tránh các thực phẩm khiến tình trạng của bệnh nhân xấu đi như rượu bia, chocolate, cà phê, thức uống có gas, các loại thuốc chứa caffein, sữa và chế phẩm từ sữa,…
- Tránh các thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ và chất béo.
- Cố gắng ăn đúng giờ, không bỏ bữa và chia nhỏ khẩu phần ăn thành nhiều bữa nhỏ nếu người bệnh bị tiêu chảy. Ngược lại, nếu bệnh nhân bị táo bón việc ăn vừa đủ chất xơ sẽ hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
- Uống nhiều nước, tập thể dục thường xuyên và ngủ đủ giấc.
Những điểm cần lưu ý
Phương pháp phòng ngừa hội chứng ruột kích thích
Hội chứng ruột kích thích là hệ quả của chế độ ăn uống không lành mạnh, tâm lý căng thẳng và sinh hoạt hằng ngày thiếu khoa học. Để phòng ngừa hội chứng ruột kích thích, Cô Bác, Anh Chị cần tuân theo các lời khuyên sau:
- Hạn chế dùng các loại thực phẩm có hại cho hệ tiêu hóa như bánh mì ngũ cốc tinh chế, khoai tây chiên, cà phê, nước có gas, rượu bia, phô mai,…
- Hạn chế tối thiểu thức ăn nhanh, thực phẩm nhiều dầu mỡ, chiên đi chiên lại nhiều lần.
- Chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, từ 3 bữa lớn thành 5 bữa nhỏ.
- Ăn uống đúng giờ, khoa học, không bỏ bữa, phân chia khẩu phần ăn hợp lý theo gợi ý của các chuyên gia dinh dưỡng.
- Uống nhiều nước lọc, uống nước trước khi ăn và không uống trong bữa ăn.
- Hạn chế ảnh hưởng do căng thẳng, lo lắng và áp lực.
Ngoài ra, để phát hiện sớm các dấu hiệu gây bệnh và đưa ra phương pháp can thiệp kịp thời, bác sĩ khuyến cáo Cô Bác, Anh Chị nên thực hiện nội soi tiêu hóa và tầm soát ung thư tiêu hóa định kỳ, đặc biệt là tầm soát ung thư đại tràng.
Các bệnh lý thường nhầm lẫn với hội chứng ruột kích thích?
Hội chứng ruột kích thích có các triệu chứng và biểu hiện cơ bản tương tự với một số bệnh lý thường gặp ở hệ tiêu hóa như:
- Không dung nạp lactose.
- Bệnh tiêu chảy do một số loại thuốc gây ra.
- Hội chứng sau mổ cắt túi mật.
- Lạm dụng thuốc nhuận tràng.
- Bệnh do ký sinh trùng gây ra như nhiễm Giardia.
- Viêm dạ dày tăng bạch cầu ái toan.
- Viêm đại tràng vi thể.
- Vi khuẩn phát triển quá mức ở ruột non.
- Bệnh Celiac.
- Giai đoạn sớm của bệnh viêm ruột.
Người bệnh hội chứng ruột kích thích nên ăn gì?
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị hội chứng ruột kích thích. Vì vậy, Cô Bác, Anh Chị nên lựa chọn nhóm thực phẩm có lợi cho đường tiêu hóa và tránh xa một số loại thực phẩm gây hại. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, người bệnh nên chuyển sang chế độ ăn FODMAP thấp.
FODMAP là từ viết tắt của “Fermentable Oligo-, Di-, Mono-saccharides and Polyols” (các loại carbohydrate và polyol có thể lên men), chúng là những carbonhydrate chuỗi ngắn mà “một số người không thể tiêu hóa được”, thay vào đó, chúng đi tới tận cuối đường ruột – nơi có vi khuẩn ruột sống. Sau đó, vi khuẩn đường ruột dùng các carbonhydrate này để làm nhiên liệu sản xuất ra các hydro và gây ra các rối loạn tiêu hóa. FODMAP cũng lưu giữ các chất lỏng trong lòng ruột nên có thể gây nên tiêu chảy.
FODMAP thông thường bao gồm:
- Fructose: Một loại đường đơn có trong nhiều loại hoa quả, rau xanh và đường.
- Lactose: Một dạng carbonhydrate có trong các sản phẩm từ sữa.
- Fructan: Được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, bao gồm các loại ngũ cốc gluten như lúa mì, lúa mì spenta, lúa mạch đen và đại mạch.
- Galactan: Được tìm thấy với lượng lớn trong các cây họ đậu.
- Polyol: Các dạng dẫn xuất rượu của đường như xylitol, sorbitol, maltitol và mannitol. Chúng thường có trong một số loại hoa quả và rau củ, và thường được dùng làm chất làm ngọt.
Người bệnh hội chứng ruột kích thích kiêng ăn gì?
Một số loại thực phẩm giàu FODMAP mà người bệnh hội chứng ruột kích thích nên kiêng ăn, bao gồm:
- Trái cây: táo, bưởi, xoài, đào, mận, dưa hấu,…
- Rau củ: măng tây, súp lơ, diếp cá, nấm, tỏi, hành tây,…
- Các loại đậu: đậu xanh, đậu nành, đậu Hà Lan, đậu đen,…
- Thực phẩm chứa nhiều đường như xi rô, mật ong, kẹo cao su,…
- Các loại ngũ cốc, nho khô, sản phẩm từ lúa mì và thực phẩm đã qua chế biến.
- Bỏ hoàn toàn thuốc lá.
- Không lạm dụng rượu bia, không uống nhiều hơn 330 ml một ngày.
- Hạn chế sử dụng các thức uống gây nghiện như cà phê, nước có gas, nước ngọt.
- Uống nhiều nước lọc và không uống trong khi ăn.
- Giảm căng thẳng, nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc và tập thể dục thường xuyên.
- Tham khảo các chế độ ăn uống hợp lý và xây dựng thực đơn dành riêng cho bản thân từ các chuyên gia dinh dưỡng.
Tài liệu tham khảo
- Trung tâm nội soi & chẩn đoán bệnh lý tiêu hóa Doctor Check.
- Hansa D. Bhargava. Irritable Bowel Syndrome (IBS). 16 09 2020. https://www.webmd.com/ibs/guide/digestive-diseases-irritable-bowel-syndrome (đã truy cập 27 07, 2021).
- Herndon, Jaime. Everything You Want to Know About IBS. Biên tập bởi Daniel Murrell. 07 03 2019. https://www.healthline.com/health/irritable-bowel-syndrome#ibs-diagnosis (đã truy cập 07 27, 2021).
- Mayo Clinic Staff. Irritable bowel syndrome. 15 10 2020. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/irritable-bowel-syndrome/symptoms-causes/syc-20360016 (đã truy cập 07 27, 2021).
