- Các loại thuốc trào ngược dạ dày thực quản phổ biến hiện nay - 05/06/2023
- 10 dấu hiệu trào ngược dạ dày – thực quản phổ biến - 05/06/2023
- [Giải đáp] Nội soi dạ dày có phát hiện ung thư không? - 05/06/2023
Xét nghiệm CEA là xét nghiệm máu để đo nồng độ CEA trong máu. Đây là một trong số phương pháp dùng để theo dõi tình trạng các bệnh ung thư, phổ biến nhất là ung thư đại trực tràng. Vậy chỉ số CEA là gì? Chỉ số CEA bao nhiêu là nguy hiểm? Hãy cùng Doctor Check tìm hiểu nhé!
Chỉ số CEA là gì?
CEA hay Carcinoembryonic antigen được gọi là kháng nguyên ung thư biểu mô phôi. CEA là protein thường được biết đến như là dấu ấn ung thư đại – trực tràng (colorectal cancer tumour marker).
CEA trong máu được tạo ra từ 2 nguồn:
- Biểu mô phôi và thai: Nồng độ CEA tăng lên khi có thai và đạt đỉnh ở tuần 22 sau đó trở về bình thường ở tuần 40.[1]
- Tế bào mô ruột: Tiết ra một lượng nhỏ và được thanh thải bởi tế bào Kupffer của gan.
Thông thường, nồng độ CEA trong cơ thể người sẽ được kiểm soát ổn định. Nếu chỉ số CEA tăng cao có thể là dấu hiệu cho một số loại ung thư như ung thư đại trực tràng, ung thư phổi, ung thư tuyến giáp, ung thư buồng trứng và ung thư vú.[2]
Chỉ số CEA là một chỉ số thường được dùng trong tầm soát, theo dõi, điều trị ung thư đại trực tràng ở nhiều bệnh viện, phòng khám tiêu hóa.
Chỉ số CEA bình thường là bao nhiêu?
Chỉ số CEA là giá trị thể hiện nồng độ của CEA có trong máu. Đơn vị được sử dụng để định lượng CEA có trong máu đó là ng/mL hay µg/L. Chỉ số CEA sẽ khác nhau giữa những người có hút hoặc không hút thuốc.
Lưu ý, các chỉ số dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo. Tuỳ vào năng lực phòng thí nghiệm mà khoảng giá trị bình thường cũng sẽ giao động theo.
Chỉ số CEA bao nhiêu là bình thường?
Chỉ số CEA được xem là bình thường khi dưới mức 3 ng/mL (3 µg/L) đối với người không hút thuốc và dưới 5 ng/mL (5 µg/L) đối với người hút thuốc.[2]
Tuy nhiên, chỉ số CEA bình thường không loại trừ được khả năng mắc bệnh ung thư đại trực tràng. Do đó, bệnh nhân nên thực hiện xét nghiệm CEA định kỳ kết hợp với xét nghiệm khác để kịp thời phát hiện sự bất thường.
Chỉ số CEA bao nhiêu là cao?
Chỉ số CEA tăng cao khi có nồng độ trên 10 ng/mL (10 µg/L).
Giá trị nồng độ 10 ng/mL cũng là ngưỡng khuyến cáo giúp phát hiện ung thư với độ nhạy là 68% và độ đặc hiệu là 97%.[2] Tuy nhiên, chỉ số CEA tăng cao không có nghĩa là người đó mắc phải ung thư. Một số yếu tố như hút thuốc, viêm nhiễm hoặc một số bệnh lý cũng có thể làm tăng nồng độ CEA trong máu.
Chỉ số CEA bao nhiêu là nguy hiểm?
Chỉ số CEA tăng trên 10 ng/mL cho thấy có dấu hiệu bệnh lý nhất định đã trở nặng. Ngoài ra, chỉ số CEA trên 20 ng/mL sẽ là gợi ý cho tình trạng bệnh lý đã chuyển sang di căn.[3] Tuy nhiên, chỉ số CEA không được sử trong việc chẩn đoán ung thư đại tràng và trực tràng.
Chỉ số CEA tăng cao không phải là dữ kiện duy nhất trong chẩn đoán ung thư đại trực tràng. Ngoài xét nghiệm CEA còn cần kết hợp với một số cận lâm sàng khác như chụp CT, chụp MRI, nội soi đại tràng,…. Vì vậy, nếu như thấy có triệu chứng bất thường, cô chú, anh chị cần đến gặp bác sĩ để được tư vấn chính xác nhất.
Chỉ số CEA tăng trong trường hợp nào?
Chỉ số CEA tăng cao trong nhiều trường hợp ung thư. Ngoài ra, nồng độ CEA trong máu cũng có thể tăng do một số bệnh lý như viêm nhiễm hay một số bệnh lý ở hệ tiêu hoá. Hãy cùng Doctor Check điểm qua một số nguyên nhân khiến chỉ số CEA tăng cao nhé!
Nguyên nhân chỉ số CEA tăng cao:
- Ung thư đại trực tràng
- Ung thư buồng trứng nguyên phát
- Ung thư vú
- Ung thư tuyến giáp
- Ung thư phổi không tế bào nhỏ (NNCLC – Non-small cell lung cancer)
- Hút thuốc lá
- U nang biểu mô buồng trứng/ruột thừa
- Viêm túi mật
- Xơ gan mạn tính
- Viêm tuỵ
- Viêm ruột
- Một số loại thuốc nhất định như orlistat.[4]
Xét nghiệm CEA là gì?
Xét nghiệm CEA là xét nghiệm dùng để định lượng nồng độ CEA trong máu. Đặc biệt, xét nghiệm CEA còn là một hạng mục thường được chỉ định trong phát hiện và theo dõi điều trị ung thư đại trực tràng.
Hiện nay, tại nhiều cơ sở y tế, xét nghiệm CEA thường được kết hợp với một số xét nghiệm khác để tầm soát các loại ung thư thuộc hệ tiêu hoá. Phổ biến là xét nghiệm AFP, xét nghiệm CA 19-9 (dấu ấn ung thư tuỵ) hay CA 72-4 (dấu ấn ung thư dạ dày).
Xét nghiệm CEA để làm gì?
Xét nghiệm CEA thường được chỉ định trong nhiều trường hợp, trong đó chủ yếu là chẩn đoán và tiên lượng một số loại ung thư. Do đó, đây là một hạng mục thường xuất hiện trong các gói dịch vụ tầm soát ung thư tiêu hoá tại các cơ sở y tế.
Xét nghiệm CEA được thực hiện để:
- Tầm soát ung thư đại trực tràng
- Chẩn đoán ung thư đại trực tràng
- Theo dõi điều trị ung thư
- Kiểm tra khả năng tái phát ung thư
Tầm soát ung thư đại trực tràng
Chỉ số CEA tăng cao có thể là dấu hiệu của ung thư đại trực tràng. Có đến 50% trường hợp mắc ung thư đại trực tràng có giá trị CEA trên 10 ng/mL. Mặc dù chỉ số CEA không mang giá trị tiên quyết trong chẩn đoán, tuy nhiên, đây cũng là gợi ý có ích trong việc phát hiện ung thư đại trực tràng.
Do đó, hiện nay đã có nhiều cơ sở y tế đưa xét nghiệm CEA vào các gói tầm soát ung thư tiêu hóa, trong đó có Doctor Check.
Chẩn đoán ung thư đại trực tràng
Chẩn đoán ung thư đại trực tràng là bước quan trọng trong việc phát hiện và chữa trị ung thư. Tuy nhiên, xét nghiệm CEA không phải là phương thức chẩn đoán chính, cần thực hiện thêm các phương pháp chẩn đoán khác, mà tiêu biểu là nội soi đại trực tràng.
Nội soi đại trực tràng là tiêu chuẩn vàng trong tầm soát ung thư đại trực tràng. Tại phòng khám nội soi tiêu hóa, bác sĩ sẽ quan sát được kỹ các khối u có trong lòng ống tiêu hoá, từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác.
Theo dõi điều trị ung thư
Xét nghiệm CEA là xét nghiệm thường được chỉ định khi bệnh nhân đang trải qua quá trình điều trị ung thư đại trực tràng, bao gồm phẫu thuật và hóa trị bổ trợ.
Thông qua xét nghiệm, bác sĩ nắm rõ được nồng độ CEA trước và sau khi điều trị để dễ dàng theo dõi và đánh giá hiệu quả quá trình đáp ứng điều trị của bệnh nhân.
Kiểm tra khả năng tái phát ung thư
Sau khi điều trị ung thư đại trực tràng, việc theo dõi chỉ số CEA sẽ đánh giá được khả năng tái phát ung thư. Nếu chỉ số CEA tăng cao hoặc tăng dần theo thời gian có thể là biểu hiện của tái phát ung thư.
Theo khuyến cáo, xét nghiệm CEA cần được thực hiện mỗi 3 – 6 tháng 1 lần trong năm 2 năm đầu và 6 tháng 1 lần trong 5 năm tiếp theo.[5] Song song với xét nghiệm dấu ấn ung thư CEA, bác sĩ thường sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm khác như để theo dõi khả năng tái phát ung thư ở hệ tiêu hoá.
Cách đọc kết quả xét nghiệm CEA
Kết quả xét nghiệm CEA thể hiện nồng độ CEA trong máu và có đơn vị là ng/mL hoặc µg/L. Nồng độ CEA có thể bị ảnh hưởng bởi thuốc lá nên mức giá trị bình thường có thể khác nhau ở người hút thuốc và không hút thuốc.
Cách đọc kết quả xét nghiệm CEA:
- Giá trị bình thường ở người không hút thuốc: Dưới 3 ng/mL (3 µg/L).
- Giá trị bình thường ở người hút thuốc: Dưới 5 ng/mL (5 µg/L).
- Giá trị bình thường tăng cao: Trên 10 ng/mL (10 µg/L).
Chỉ số CEA tăng cao có thể là một gợi ý cho thấy có thể có khả năng xuất hiện ung thư biệt là ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, nồng độ CEA tăng cao cũng có thể do nguyên nhân khác như nhiễm trùng, viêm, các bệnh về gan,…. Vì cậy, để được chẩn đoán chính xác nhất nguyên nhân làm CEA tăng cao, cô chú, anh chị cần đến các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn tốt nhất.
Cần chuẩn bị gì trước khi đi xét nghiệm CEA?
Cũng như các xét nghiệm khác, cô chú, anh chị cần chú ý một vài điểm trước khi đi xét nghiệm CEA. Chỉ số CEA trong máu có thể bị ảnh hưởng bởi hút thuốc nên mình cần ngừng hút thuốc trước khi xét nghiệm.
Một số lưu ý cần trước khi xét nghiệm CEA:
- Không cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm: Cô chú, anh chị không cần phải nhịn ăn trước khi xét nghiệm CEA vì đây không phải yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của xét nghiệm.
- Ngưng hút thuốc trước xét nghiệm: Hút thuốc có thể ảnh hưởng đến chỉ số CEA nên trước khi xét nghiệm cần ngừng hút thuốc một thời gian.
- Trao đổi về toa thuốc đang sử dụng: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm CEA nên cần phải trao đổi với bác sĩ trước khi làm xét nghiệm.
- Mặc đồ thoải mái: Việc này giúp các bác sĩ dễ dàng thao tác lấy máu xét nghiệm hơn.
- Liên hệ trước với cơ sở y tế: Các cơ sở y tế sẽ tư vấn và hướng dẫn chi tiết trước để quá trình xét nghiệm CEA của cô chú, anh chị diễn ra thuận lợi.
Xét nghiệm CEA bao nhiêu tiền?
Hiện nay, tại Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành phố khác như Cần Thơ, Đồng Nai, Bình Dương, xét nghiệm CEA khá phổ biến nên ai cũng có thể tiếp cận được.
Tại Doctor Check hiện nay cũng có cung cấp dịch vụ xét nghiệm CEA. Ngoài ra, đây cũng là một hạng mục trong nhiều gói tầm soát ung thư, trong đó có tầm soát ung thư đại trực tràng.
Giá xét nghiệm CEA tại Doctor Check là 195.000 VNĐ.
Lưu ý, mức giá đề cập ở trên được cập nhật mới nhất tới ngày 22/04/2023.
Để tham khảo mức giá chính xác của dịch vụ xét nghiệm CEA và giá tầm soát ung thư đại tràng, cô chú, anh chị hãy nhấn vào: Giá dịch vụ nội soi tiêu hóa.
Câu hỏi thường gặp
Cách giảm chỉ số CEA trong máu?
Để giảm chỉ số CEA trong máu, bệnh nhân cần ngưng hút thuốc, tập thể dục,… Tuy nhiên, cô chú, anh chị nên đi thăm khám bác sĩ để được tư vấn chính xác.
Chỉ số CEA bao nhiêu là nguy hiểm?
Chỉ số CEA trên 10 ng/mL thì có khả năng ung thư trở nặng và trên 20 ng/mL thì có khả năng di căn. Tuy nhiên, cần kết hợp thêm các cận lâm sàng khác để có kết quả chính xác nhất.
Tài liệu tham khảo
1. Các xét nghiệm thường quy áp dụng trong thực hành lâm sàng, 2013, PGS.TS. Nguyễn Đạt Anh – DSCKII. Nguyễn Thị Hương.
2. Kankanala VL, Mukkamalla SKR. Carcinoembryonic Antigen. [Updated 2023 Jan 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK578172/
3. Seer Training Modules. “Tumor Markers.” Seer Training Modules, National Cancer Institute, 26 Apr. 2012, https://training.seer.cancer.gov/diagnostic/markers.html
4. Asad-Ur-Rahman, Fnu, and Muhammad W Saif. “Elevated Level of Serum Carcinoembryonic Antigen (CEA) and Search for a Malignancy: A Case Report.” Cureus vol. 8,6 e648. 20 Jun. 2016, doi:10.7759/cureus.648
5. “Colorectal Cancer.” ScienceDirect, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780323476744000748?via%3Dihub. Accessed 29 Mar. 2023.